Good Gut - deel 2

Wat zeggen de cijfers?

In Nederland krijgt ongeveer 10% van de bevolking de diagnose prikkelbare darm. Hoewel het werkelijke aantal waarschijnlijk hoger ligt, omdat niet iedereen met klachten een huisarts bezoekt. Het aantal is vergelijkbaar met andere landen in wat wij de "westerse wereld" noemen. En zo rijzen er een paar vragen:

1. Komt deze aandoening minder vaak voor in niet-Europese landen?

2. Zo ja, wordt deze aandoening geassocieerd met een "moderne" / westerse levensstijl?

3. Is de toestand anders in andere delen van de wereld?

Het antwoord op alle drie deze vragen is: ja! IBS komt minder vaak voor in niet-westerse landen. In een land als India komt IBS voor bij iets meer dan 4% van de bevolking [3]! Dat is heel opmerkelijk, zeker gezien de - soms extreme, bijna steriele - hygiënenormen die landen met een westerse levensstijl hanteren. Niettemin kan in het algemeen worden geconcludeerd dat IBS veel voorkomt in Zuid-Aziatische landen [4].

‍

Maar let op! Want ondanks het feit dat er een grote geografische variatie is in ziekteprevalentie(d.w. z. hoe vaak een ziekte voorkomt), moet worden vastgesteld dat goede gezondheidszorg lang niet overal zo toegankelijk is als hier in Nederland. Dit is duidelijk gebleken tijdens de huidige coronapandemie. En hoewel we niet de moeite lijken te nemen om over poep en plas te praten, hebben bepaalde culturen andere waarden en manieren om zich (niet) uit te drukken met betrekking tot dit onderwerp. De conclusie dat IBS een aandoening is van "het westen" lijkt misschien wat voorbarig, hoewel er zeker enkele interessante associaties zijn die ik graag met u wil delen.

Culturele aanpassing: het westen is niet altijd het beste

Laten we nu aannemen dat IBS inderdaad minder voorkomt in niet-westerse landen, zoals eerder door wetenschappers werd gesuggereerd [5], dan rijst de belangrijkste vraag: wat maakt dat mensen elders minder vatbaar zijn voor het ontwikkelen van IBS?

Een zeer merkwaardige observatie is dat landen die snel "verwesteren" een toename laten zien van de incidentie van darmaandoeningen zoals IBS [6, 7]. Dit kan ook de hoge prevalentie ervan in de Zuid-Amerikaanse landen verklaren (zie figuur 1) [4]. Ook Singapore laat duidelijk een dergelijke trend zien: na een decennium van voortdurende industriële groei is het aantal mensen met IBS bijna verviervoudigd [5]!

Noch genetica, noch een verminderde darmgevoeligheid in niet-westerse landen, maar gedrag lijkt een rol te spelen in deze hele kwestie. Westers gedrag. Reden genoeg om de situatie eens nader te bekijken. Wat hier het geval lijkt te zijn, is dat belangrijke factoren die samenhangen met een toename van de incidentie van IBS in zogenaamde verwesterde landen zijn: a) verbeterde hygiëne, b) overbevolking, c) stress en d) een veranderd dieet.

‍

‍

Oorzaken van prikkelbaarheid

Nog dieper graven leert ons dat drie van die vier factoren verband houden met de huidige veronderstelde onderliggende oorzaken van IBS.

Hygiëne en infecties

Een darminfectie tijdens de adolescentie of de vroege volwassenheid kan een risicofactor zijn voor het ontwikkelen van IBS. Toen ik nog in het medisch-universitair centrum werkte, zag ik vaak patiënten met IBS-achtige klachten na een vakantie in bijvoorbeeld Zuid-Azië of Egypte. Niet die vakantie zelf, maar de aanhoudende diarree die zij daar ontwikkelden, bleek een trigger te zijn voor het aanhouden van de klachten en de evolutie daarvan naar IBS, de zogenaamde post-infectieuze IBS.

Uit onderzoek is nu gebleken dat kinderen in niet-westerse landen in hun eerste levensjaren tot 8 keer per jaar een bacteriële darminfectie kunnen oplopen. Dat is veel minder in vergelijking met landen als Australië, Duitsland, Japan of de VS bijvoorbeeld [8]. Het is juist deze vroege blootstelling aan bacteriën die een soort immunologische weerstand lijkt op te bouwen, waardoor het lichaam beter bestand is tegen het ontwikkelen van darminfecties en daaropvolgende post-infectieuze IBS op latere leeftijd. Blootstelling op latere leeftijd (het vakantieverhaal) kan leiden tot ernstige immuunreacties in de darm. Uiteindelijk kunnen deze wegebben, maar tot op zekere hoogte houden ze een laag niveau van ontsteking en irritatie in stand die kan leiden tot de eerder genoemde post-infectieuze prikkelbare darm.

De moderne mens wordt geplaagd door hoge prestatie-eisen op het werk, we moeten 24/7 'aan' staan en daarbovenop komen nog hoge sociale eisen (nieuw huis, betere baan, verbouwing, auto, kinderen) en zie daar: ons stresscentrum draait overuren.

Stress en de hersen-darm-as, een witteboordenzaak

Hoewel onze darmen onafhankelijk van onze hersenen kunnen functioneren, zijn ze nauw met elkaar verbonden. Denk aan hoe acute stress kan leiden tot acute darmklachten (je hebt een belangrijke test en je krijgt acute diarree). Aanhoudende stress ook, kan leiden tot overactiviteit van het zo-moderne mens wordt geplaagd door hoge prestatie-eisen op het werk, we moeten 24/7 'aan' staan en daarbovenop komen nog hoge sociale eisen (nieuw huis, betere baan, verbouwing, auto, kinderen) en daar heb je het: ons stresscentrum draait overuren. Het mag duidelijk zijn waarom veel mensen met een stressvolle baan last hebben van een opgeblazen gevoel, buikpijn en een verstoord stoelgangpatroon [9].

Weet wat je eet

Het klinkt misschien niet vreemd dat voedingsmiddelen en dranken die we consumeren ook een rol kunnen spelen bij het ontstaan van darmklachten. Monotoon, bewerkt voedsel, veel vet en eenvoudige suikers: ze tasten onze darmgezondheid aan. Vooral omdat ze de samenstelling van onze darmmicrobiota vereenvoudigen: onze darmbacteriën. Bovendien, als buikklachten eenmaal werkelijkheid zijn geworden, kan het eten zelf ze ook verergeren. Bewerkte voedingsmiddelen met veel vet en suikers, waaronder zowel FODMAPs als gekruid voedsel, staan erom bekend dat ze een opgeblazen gevoel, buikpijn en winderigheid uitlokken [10,11].

De darm is de poort naar een goede gezondheid

Een vergelijking op cultureel niveau levert wel interessante bevindingen op. Bevindingen die ook bio-wetenschappelijk van belang zijn. Door naar het grotere geheel te kijken en een aandoening als IBS holistisch te bestuderen, kunnen we tot nieuwe inzichten komen die behandeling in de toekomst mogelijk maken. Het low-FODMAP dieet is een van de benaderingen die goede resultaten oplevert bij FODMAP-gevoelige patiënten, maar one size fits none en in de meeste gevallen is een gepersonaliseerde aanpak zeer wenselijk. En natuurlijk: voorkomen is altijd beter dan genezen.

De zomervakantie staat voor de deur, tijd voor bezinning na het tumult van het eerste halfjaar misschien? Maak een plan en maak ruimte voor nieuwe ambities, maar besteed ook wat tijd aan rust en ontspanning. Herladen voor de tweede helft. Eet lekker, maar ook gezond en gevarieerd. En vergeet niet om goed "naar je buikgevoel te luisteren", want uiteindelijk zijn het de darmen die de poort vormen naar een goede gezondheid!

Geniet van de gezondheid!

De doc.

- Samefko

Vindt u dit interessant en wilt u de tips van dr. Ludidi ontvangen ?

Blijf op de hoogte van de laatste informatie van dr. Ludidi en ontvang tips over gezond leven door u in te schrijven op onze nieuwsbrief!

*DISCLAIMER - Als u last heeft van darmklachten, zoals hierboven beschreven, raadpleeg dan een arts om tot een juiste diagnose te komen. Trek nooit conclusies op basis van de info die u hier leest, want er kan een andere oorzaak voor uw klachten zijn!

Bronnen

1. Rome III-criteria voor het Prikkelbare Darm Syndroom op http://www.romecriteria.org/assets/pdf/19_RomeIII_apA_885-898.pdf

2. Thijssen A, Jonkers D, et al. Disfunctionele cognities, angst en depressie bij het prikkelbare darmsyndroom. J Clin Gastroenterol. 2010; 44 (10)

3. Ghoshal U, Abraham P et al. Epidemiologisch en klinisch profiel van het prikkelbare darmsyndroom in India: rapport van de Indian Society of Gastroenterology Task Force. Indian J Gastroenterol 2008; 27: 22-8.

4. Lovell R, Ford A. Global prevalence of and risk factors for Irritable Bowel Syndrome: Een meta-analyse. Klinische Gastorenteorlogie en Hepatologie, 2012; 10: 712-721.

5. Spiller R, Garshed K. Infectie, ontsteking en het prikkelbare darmsyndroom. Spijsverterings- en Leverziekten, 2009; 41: 844-849.

6. Gwee KA, Wee S, Wong ML, et al. The prevalence, symptom characteristics, and impact of irritable bowel syndrome in an asian urban community. Am J Gastroenterol 2004; 99: 924-31

7. Ho KY, Kang JY, Seow A. Prevalence of gastrointestinal symptoms in a multiracial Asian population, with particular reference to reflux-type symptoms. Am J Gastroenterol 1998; 93: 1816-22.

8. O'Ryan M, Prado V, Pickering LK. A millennium update on pediatric diarrheal illness in the developing world. Seminar Pediatr Infect Dis 2005; 16: 125-36.

9. Grodzinsky E, Hallert C et al. Could gastrointestinal disorders differ in two close but divergent social environments? Int J Health Geogr. 2012; 11: 5.

10. Ludidi S, Conchillo J et al. Verbetert maaltijdinname de gevoeligheid of de beoordeling van visceroperceptie bij IBS? Neurogastroenterol Motil, 2012; 24 (1): 47-53

11. Ludidi S, Conchillo J et al. Rectale gevoeligheid als kenmerk voor IBS: het definiëren van de optimale cut off]. Neurogastroenterol Motil, 2012; 24 (8): 729-733

‍